Trio Infernale
Het nieuwste project van Rainer Zipperling en Patrick Ayrton en Saskia Coolen heet NEO. Al onze eerdere projecten bewogen zich op het snijvlak van gecomponeerde en geïmproviseerde muziek. Na 17e eeuwse Engelse muziek, 16e eeuwse Italiaanse, 18e eeuwse Nederlandse, Telemann fantasieën werd het de hoogste tijd om Franse barokmuziek onder handen te nemen. Ditmaal vroegen we drie componisten om een ‘antwoord’ aan hun voorgangers, zoals Couperin, Marais, Rebel te schrijven.
De Duitse Torben Klaes schreef een suite in Franse barokstijl. Willem Wander van Nieuwkerk maakte ‘L’Europe des Amants’ met typisch Franse vormen, maar uiteraard in zijn eigen onmiskenbare idioom en Calliope Tsoupaki schreef een Tombeau voor ons.
De basis van onze samenwerking werd niet in Nederland gelegd, maar in 2002 tijdens pizza en bier aan het begin van een muziekcursus in Amerika.
Dit is des te verbazingwekkender omdat mijn muzikale roots zich sinds 1976 in Nederland hebben ontwikkeld. Toch waren Saskia en ik erin geslaagd elkaar 26 jaar lang niet te ontmoeten – we kenden elkaar niet eens.
Aan de andere kant ontmoette ik Patrick tijdens een gezamenlijke tournee van de Matthäus Passion met het Residentie Orkest en later op een cursus in Praag.
Maar terug naar pizza en bier in Amerika:
Geïnspireerd door Saskia’s en mijn eigen voorliefde voor onzin en onze verwante humor – dit werd duidelijk binnen 10 seconden tijdens onze eerste ontmoeting – ontstond er een vriendschap die leidde tot het idee van een muzikale samenwerking en die nog steeds de basis vormt van onze gezamenlijke muziekproductie tot op de dag van vandaag.
Saskia en Patrick speelden al een tijdje samen sinds cursussen op Sardinië, dus leek het logisch om als trio nieuwe gebieden in het repertoirelandschap te verkennen.
We hadden het idee om ons voor elke cd-productie aan verschillende stijlen te wijden.
We begonnen met Engelse divisions, gingen over op Italiaanse diminuties en richtten ons vervolgens op Nederlands repertoire.
Frankrijk ontbrak nog op onze Europese reis door de literatuur en – in de geest van de tijd – dachten we hedendaagse composities te combineren met die uit de 18e eeuw. We vonden Calliope Tsoupaki, Willem Wander van Nieuwkerk en Torben Klaes bereid om geïnspireerd door de Franse stijl voor ons te schrijven.
Torben – klavecinist en gambist van de eerste orde, is een bewezen expert in de muziek van Bach en Telemann, terwijl zijn eigen idioom onmiskenbaar is in de resulterende suite.
Calliope – geconfronteerd met onze wens voor een tombeau – creëerde een contemplatief werk dat een peinzende stemming bij de luisteraar oproept.
Willem Wander daarentegen gebruikt Europese volksliedjes en geeft zijn composities een sprankelende levendigheid.
Ja, en dat alles wordt vertolkt door een blokfluitist met Nederlands-Chinees-Surinaamse roots, een Duitse gambist met Oostenrijkse genen en de Frans-Brits-Zweeds-Zwitserse klavecinist.
Hoe dat uitpakt? Luister zelf maar: we hopen dat u ervan geniet.
Eigenlijk is ons project een muzikaal onderzoek met als vraag: wat is oude muziek, wat is nieuwe muziek? Nieuw licht op oude muziek. Een kruisbestuiving tussen heden en verleden. Een tintelende cocktail van nieuwe en oude noten. Voor de laatste informatie, een sneak preview van de Allemande van Torben Klaes of een interview met de componisten, ga naar www.saskiacoolen.nl/neo
Saskia Coolen:
Saskia studeerde blokfluit aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam bij Kees Boeke en Walter van Hauwe. Daarnaast bekwaamde zij zich op de viola da gamba en studeerde zij musicologie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Met Camerata Trajectina bepleit zij de Nederlandse muziek van Middeleeuwen tot de Gouden Eeuw. Dit ensemble, het muzikale geheugen van Nederland, maakte tot nu toe ruim 40 Cd’s en treedt behalve in Nederland veelvuldig op in het buitenland. Van 2004 tot 2014 speelde ze in Brisk Recorder Quartet Amsterdam. Ze was als hoofdvakdocente jarenlang verbonden aan de conservatoria van Hilversum en Amsterdam en ze geeft talloze masterclasses en cursussen over de hele wereld, vooral in de Verenigde Staten. Ze verdiept zich in historische improvisatievormen, die als een rode draad door haar werk lopen.
Patrick Ayrton:
Patrick verdeelt zijn tijd over zijn werk als instrumentalist op verschillende toetsinstrumenten en zijn werk als dirigent. Hij begon zijn studie in Zwitserland bij de blinde organist François Demierre. Later studeerde hij orgel en directie aan de Vienna Academy bij organist en componist Alfred Mitterhofer. Hierna studeerde hij klavecimbel bij Ton Koopman aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij was laureaat van de orgelcompetitie te Innsbruck in 1983 en te Brugge in 1985. Patrick doceert kamermuziek en improvisatie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij is tutor geweest van het European Union Baroque Orchestra en hij gaf vakken in uitvoeringspraktijk aan het Tchaikovsky Conservatory, de Gnessin School of Music in Moscow, de Yonsei University of Seoul en bij de summerschool van het Salzburg Mozarteum. In 1996 speelde hij de titelrol in Anne Cuneo’s documentaire ‘Francis Tregian, Gentleman and Musician’. Verschillende orkesten hebben Patrick uitgenodigd projecten te leiden, zoals het Orchestre d’Auvergne, Chamber Academy of Potsdam, Dijon Opera Orchestra, Chamber Orchestra of Munich, Nordic Chamber Orchestra (Zweden).
Rainer Zipperling:
Rainer besloot tijdens zijn studie naar Nederland, het land van de pioniers in de authentieke uitvoeringspraktijk te komen. Hij studeerde cello bij Anner Bijlsma en gamba bij Wieland Kuyken. Hij heeft gedurende zijn lange carrière met vele ensembles en orkesten gewerkt, speelde op meer dan 300 cd’s, als begeleider en als solist, o.a. met John Eliot Gardiner en de English Baroque Soloists, het Ricercare ensemble en het Freiburger Barock orkest. Hij was mede-oprichter van Camerata Köln en is daar nog steeds lid van. Ruim 40 jaar lang was hij lid van het Orkest van de 18e eeuw onder Frans Bruggen en toerde de wereld rond. Naast zijn carrière als speler heeft hij ook een uitstekende reputatie als docent. Onlangs rondde hij zijn betrekking af als docent aan de conservatorium van Frankfurt, maar daarvoor gaf hij les aan vele instituten, van Krakau tot Den Haag. Hij geeft masterclasses over de hele wereld en geeft onbekend repertoire voor zijn instrumenten uit.
Het trio toerde regelmatig in het Seizoen Oude Muziek door Nederland en maakte verschillende cd’s:
2007 Divisions and Fantasias English Music from the 17th century between improvisation and composition
2008 Diminutions and Ostinati Italian Music from the 16th century between improvisation and composition
2015 A Breath of new Life Dutch Baroque music performed on original Dutch 18th century recorders
2017 Telemann The solo fantasias on recorder, violin and the newly discovered for viola da gamba
2024 NEO French 18th century music meets new compositions
PROGRAMMA
Jean-Féry Rebel (arr. Patrick Ayrton) Les Caractères de la Danse
(1666-1747)
Willem Wander van Nieuwkerk L’Europe des Amants (2023)
(1955) – Ouverture à Deux
– Querelle des Soupçons
– Tambourin Lointain
– Les Caractères Imprévus
François Couperin Quatrième Concert Royal
(1668-1733) – Prélude
-Allemande
-Courante françoise
-Courante à l’italienne
-Sarabande
-Rigaudon
-Forlane
PAUZE
Torben Klaes Suite I en mi mineur (2023)
(1987)
Calliope Tsoupaki For a time never to come (2024)
(1963)
Marin Marais Sonnerie de Sainte Geneviève du Mont de Paris
(1656-1728)
FOTO: